Είναι γεγονός ότι στην παιδική ηλικία η παχυσαρκία είναι ένα από τα συχνότερα και σημαντικότερα προβλήματα υγείας των παιδιών. Δέχονται επιρροές από συνομηλίκους τους και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οι διατροφικές συνήθειες, οι προτιμήσεις και οι αποστροφές, όσον αφορά σε συγκεκριμένα τρόφιμα, δημιουργούνται συνήθως στα πρώτα στάδια της ζωής και μεταφέρονται στη συνέχεια στην ενήλικη ζωή.

Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή της τροφής είναι ο βαθμός κορεσμού, οι προηγούμενες εμπειρίες, τα ατομικά «πιστεύω» για συγκεκριμένα τρόφιμα, καθώς και οι οικογενειακές συνήθειες. Επίσης, τα χαρακτηριστικά των τροφίμων, όπως η υφή, το σχήμα, το άρωμα, το χρώμα και η γεύση, επηρεάζουν την αποδοχή τους από τα παιδιά.

Η σημαντικότερη διατροφική συνήθεια που χρειάζεται να αποκτήσει ένα παιδί είναι η λήψη ενός πλήρους πρωινού. Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών σχολικής ηλικίας είναι τα τρόφιμα που διατίθενται στα κυλικεία, τα οποία είναι πλούσια σε λίπος και ζάχαρη. Τα πλέον κατάλληλα τρόφιμα για σχολικά κυλικεία, είναι το ψωμί (προτιμότερο το ολικής άλεσης), το τυρί (με λίγα λιπαρά <17%), ο κιμάς χωρίς λίπος, το ψάρι (π.χ. τόνος συσκευασμένος), τα φρούτα και τα λαχανικά εποχής, οι ψητές πατάτες, οι χυμοί φρούτων, το γάλα (με λίγα λιπαρά <3,5%), τα παγωμένα επιδόρπια με βάση το γάλα (π.χ. γιαούρτι ) και  το νερό.

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΓΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑTA THN ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΑΠO ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ.

Κατάλληλα προσαρμοσμένο από: α) Pipes P and Trahms CM. “Nutrition in childhood”, β) Worthington-Roberts BS and Williams SR (3^rd edιition) Nutrition throughout the life cycle, Mosby: McGraw-Hill, 1996:303

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Στην προσπάθεια διαχείρισης και αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες και έχουν σχεδιαστεί συμπεριφορικά προγράμματα και διατροφικά πρωτόκολλα που δεν συμπίπτουν απαραιτήτως με αυτά που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας των ενηλίκων.

Οι γενικές συστάσεις που υπάρχουν σχετικά με την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας δίνουν έμφαση σε υποθερμιδικές δίαιτες με χαμηλά λιπαρά, στην κατανάλωση μικρότερων μερίδων, σε αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και σε αλλαγές συμπεριφοράς με τη σύμπραξη των γονέων.

Η American Heart Association έχει συντάξει ορισμένες κλινικές συστάσεις που συνοψίζουν τους κυριότερους τρόπους αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας:

1. Επιλογή μιας υγιούς δίαιτας όπου το λίπος να παρέχει λιγότερο από το 30% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης.
2. Διατροφή με μέτρο, όχι περιορισμοί, ούτως ώστε τα αγαπημένα φαγητά των παιδιών να μη θεωρούνται απαγορευμένα.
3. Μείωση των προσλαμβανόμενων θερμίδων αλλά όχι στέρηση.
4. Τα σνακ είναι αποδεκτά όταν καταναλώνονται ως τέτοια τροφές, όπως φρούτα και λαχανικά.
5. Το φαγητό δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως επιβράβευση.
6. Αύξηση της φυσικής δραστηριότητας συμπεριλαμβανομένων του περπατήματος και της ποδηλασίας.
7. Προσθήκη ενός επίσημου προγράμματος άσκησης στο ημερήσιο πρόγραμμα του παιδιού.
8. Εξατομίκευση αυτού του προγράμματος άσκησης, ούτως ώστε να είναι ευχάριστο για το κάθε παιδί. Η άσκηση θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και όχι κάτι που απλώς θα συμπληρώνει το χρόνο του παιδιού.
9. Οι γονείς θα πρέπει να αποτελούν υγιή πρότυπα με κατάλληλες διατροφικές συνήθειες και αθλητικές δραστηριότητες.
10. Επίτευξη ρεαλιστικών προσδοκιών όσον αφορά στην αλλαγή της εξωτερικής εμφάνισης. 

ΕΡΕΥΝΑ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΑΜΙΑΣ

Σε δείγμα πληθυσμού 120 παιδιών εκ των οποίων τα 47 ήταν αγόρια και τα 73 κορίτσια, ηλικίας 4-12 ετών, πραγματοποιήθηκε έρευνα σχετική με τη διατροφική εκτίμηση και διαιτητική πρόσληψη παχύσαρκων παιδιών, από την οποία διαπιστώθηκαν τα εξής:

Από την στατιστική ανάλυση προκύπτουν σημαντικά στατιστικά αποτελέσματα όσον αφορά στη θερμιδική  πρόσληψη των παχύσαρκων παιδιών.

Αναλυτικότερα, διαπιστώθηκε ότι τα παχύσαρκα παιδιά καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες από τα υπόλοιπα και το γεγονός αυτό είναι η αιτία που οδηγούνται τελικά σε παχυσαρκία.

Βασικό σημείο της έρευνας είναι η κατανάλωση υπερβολικών θερμίδων ολικού και κορεσμένου λίπους από τα παχύσαρκα παιδιά σε αντίθεση με τα υπόλοιπα παιδιά της έρευνας. Το χαρακτηριστικό αυτό συμπίπτει με την υψηλή κατανάλωση κρεάτων με ορατό λίπος, τηγανιτών, γαλακτοκομικών προϊόντων, σνακ και γλυκών, τροφών δηλαδή πλούσιων κυρίως σε κορεσμένα λίπη, τις οποίες τα παχύσαρκα παιδιά βρέθηκε ότι καταναλώνουν σε μεγαλύτερες ποσότητες από τα υπόλοιπα. Από τις συγκεκριμένες διαιτητικές επιλογές διαπιστώνεται ο διατροφικός κίνδυνος στον οποίο βρίσκονται τα παχύσαρκα παιδιά, αφού η κατανάλωση των τροφίμων αυτών σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση της παχυσαρκίας.

Στο σημείο αυτό, άξια αναφοράς είναι η αντίθεση που παρατηρείται στην κατανάλωση ποσοτήτων φρούτων και λαχανικών, οσπρίων και ψαριού μεταξύ ελλιποβαρών  και παχύσαρκων παιδιών. Το χαρακτηριστικό αυτό δικαιολογεί και  τη διατήρηση βάρους σε χαμηλά επίπεδα για τα ελλιποβαρή παιδιά, καθώς οι συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων είναι φτωχές σε λιπαρά και συμβάλλουν στη διατήρηση χαμηλού επιπέδου λίπους στο σώμα.

Μια άλλη σημαντική παράμετρος της παχυσαρκίας είναι η αντισταθμιστική δράση της φυσικής δραστηριότητας. Τα παχύσαρκα παιδιά δεν εξισορροπούν την κατανάλωση φαγητού με αυξημένη φυσική δραστηριότητα, καθώς, όπως απεδείχθη από την παραπάνω έρευνα, αφιερώνουν κατά μέσο όρο τέσσερις ώρες την ημέρα στην παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και στην ενασχόληση με παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Συμπερασματικά, καταλήγουμε στο ότι η λήψη τροφής δεν είναι ο μόνος παράγοντας που σχετίζεται με την παχυσαρκία, λόγω της συνύπαρξης και άλλων παραγόντων, όπως η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας ή πιθανόν και οι ιδιαιτερότητες του μεταβολισμού του κάθε ατόμου.

Καταλήγοντας, πρέπει να τονιστεί ότι η παχυσαρκία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και είναι αναγκαία η μελέτη όλων των συμβαλλόμενων στοιχείων για την εξαγωγή ασφαλών και έγκυρων συμπερασμάτων.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γιαννακάκη  Ζωή, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος